Κάποτε, μία πρώτη γνωριμία με έναν καλλιτέχνη δημιουργό, γίνεται αφορμή να ξετυλιχτεί μια μεγάλη αγάπη.. κάπως έτσι λειτούργησε η γνωριμία μου με την Lhasa De Sela. Αφορμή ένα εξαιρετικό παραμύθι που διάβασα στη φίλη Υπατία που με έκανε να θέλω να ακούσω και τα τραγούδια της αλλά να μάθω και για την ζωή της και πώς αυτή λειτούργησε ώστε να διαμορφωθεί αυτό το ξεχωριστό κορίτσι που έφυγε νωρίς....
H Ιστορία της Lhasa αρχίζει στο Big Indian, ένα μικρό χωριουδάκι που φωλιάζει ανάμεσα στα βουνά Catskill (Νέα Υόρκη, Ηνωμένες Πολιτείες), παρόλο που δεν έμεινε εκεί για πολύ. Οι γονείς της απέρριψαν τη ρουτίνα και τη σταθερότητα, και προτίμησαν να ακολουθήσουν τη ζωή, όπου τους πάει. Για επτά χρόνια η οικογένεια διέσχιζε τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό με ένα τροποποιημένο σχολικό λεωφορείο...
Αυτά τα επτά χρόνια συνεχούς μετακίνησης αποτελούν την πρώτη μακρύχρονη εμπειρία της ‘ζωής στο δρόμο’ για τη Lhasa. Ο πατέρας της ήταν συγγραφέας και δάσκαλος αλλα δούλευε στις οικοδομές ή μαζεύοντας φρούτα όταν χρειαζόταν. Η μητέρα της ήταν φωτογράφος.
Η φαντασία της Lhasa σχηματίστηκε, πήρε μορφή απο αυτά τα πρώτα ταξίδια με τους γονείς και τις τρείς αδελφές της: ήρθε σε επαφή με βιβλία, παραμύθια, ραδιοφωνικό δράμα (απαγγελία ή μετάδοση θεατρικών έργων απο το ραδιόφωνο) και την εικόνα του τοπίου που μας υποδέχεται με τη άφιξή μας σε ένα χώρο, ή που μας μένει θολά στο μυαλό καθώς αποχωρούμε. Για να αντιληφθούμε πως ακριβώς λειτουργούν αυτές οι ‘κινούμενες’ εικόνες, μας βοηθά να ξέρουμε πως η πρώτη ‘κινηματογραφική οθόνη’ ήταν το παράθυρο του τρένου. Εκεί μηδενίστηκαν οι οπτικές αποστάσεις. Αυτός που παρατηρεί είναι ακίνητος ενώ οι εικόνες και τα χρώματα εναλλάσονται, μπλέκονται, μένουν στο μυαλό του καθενός με διαφορετικό τρόπο. Κίνηση και ακινησία λαμβάνουν χώρα ταυτόχρονα, πρόσμιξη χρωμάτων και αισθήσεων, το ‘κινούμενο παράθυρο’ ήταν ένα παράθυρο σε έναν καινούριο εγκεφαλικό χώρο.
Η Lhasa ένιωθε τυχερή για τις εμπειρίες που της πρόσφερε η ζωή της παρόλο που αυτή η ελευθερία της μετακίνησης περιλάμβανε ανασφάλεια και αβεβαιότητα, συναισθήματα που ως συνήθως λειτουργούν ανασταλτικά στην ψυχοσύνθεση των παιδιών. Οι μουσικές των παιδικών της χρόνων ανάμικτες, σαν τις εικόνες του μυαλού της: Αμερικάνικη και Μεξικάνικη μουσική που άκουγε ο πατέρας της, Λατινική Αραβική, Ευρωπαική και Ασιατική μουσική που άκουγε η μητέρα της.
Στα δεκατρία της χρόνια, η Lhasa εμφανίστηκε στη σκηνή ενός Ελληνικού café στο San Francisco τραγουδώντας μπαλάντες της Billie Holliday και Μεξικάνικες μελωδίες χωρίς συνοδεία (μέσα της δεκαετίας του 80). Εκεί, σ’εκείνη στη πρώτη σκηνή, ανακάλυψε τη δύναμη της φωνής της, την ικανότητα να επικοινωνεί μέσω αυτής, να εκφράζει πρωτόγνωρες σκέψεις και συναισθήματα.
Έξι χρόνια αργότερα, ο δρόμος την ‘έβγαλε’ νότια, στο Montreal. Εκεί η Lhasa γνώρισε τον κιθαρίστα και παραγωγό Yves Desrosiers. Έπαιζαν μαζί σε μπαράκια της πόλης για περίπου πέντε χρόνια. Μια συνεργασία που οδήγησε στη δημιουργία αυθεντικού υλικού, το οποίο μπορείτε να ακούσετε στον πρώτο δίσκο της Lhasa: La Llorona (προφέρεται λα γιορόνα). Η llorona (γυναίκα που θρηνεί) είναι πρόσωπο της μυθολογίας των Ατζέκων που μάγευε τους άντρες με σπαρακτικές μελωδίες. Το album αναβλύζει απο αρώματα του Μεξικού, τσιγγάνικα χρώματα, αισθησιασμό. Επίσης η ενορχήστρωση δεν περνάει απαρατήρητη.
Η πρώτη αντίδραση μετά την κυκλοφορία του La Llorona σημειώθηκε στο Quebec, όπου η Lhasa άρχισε να γεμίζει τα θέατρα και τελικά κέρδισε το βραβείο "Félix" για τους "Artiste québécois - musique de monde" το 1997. Μετά απο αυτό, ακολούθησε η κατάκτηση ολόκληρου του Καναδά. Η Lhasa έγινε πλατινένια πουλώντας περισσότερα απο 110,000 albums και της απονεμήθηκε ένα βραβείο Juno ως Best Global Artist, το 1998. Η μουσική της εξαπλώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, ιδιαίτερα στη Γαλλία που έγινε τριπλά πλατινένια (“triple disc d’or”) με 300,000 αντίτυπα να εξαφανίζονται απο τα ράφια. Περιόδευε με τη μπάντα της στην Ευρώπη και τη Νότια Αμερική για αρκετά χρόνια, και ο κόσμος ζητούσε ζωντανές εμφανίσεις όλο και περισσότερο.
Λίγο πριν τον ερχομό του εικοστού-πρώτου αιώνα, η Lhasa διέκοψε τις περιοδείες της ούτως ώστε να αναλογιστεί την επόμενη της κίνηση. Αποφάσισε να ταξιδέψει στη Γαλλία και να δώσει σάρκα και οστά στο παιδικό της όνειρο, να εμφανίστεί στο τσίρκο μαζί με τις τρείς αδελφές της. Συναντήθηκαν στην Bourgogne και ετοίμασαν μαζί ένα show για το καλοκαίρι του 1999. Η αντίθεση ανάμεσα στη ζωή ενός περιοδεύων μουσικού που δεν έχει το χρόνο να συνδεθεί με μέρη και πρόσωπα, και τη ζωή του τσίρκου που ναι μεν περιλαμβάνει μετακινήσεις αλλά με την οικογένειά της και τα αγαπημένα της πρόσωπα της έδωσε τα εφόδια να ‘γεμίσει’ τον εσωτερικό της κόσμο, και να συνεχίσει. Με τη λήξη της περιοδείας του τσίρκου, ένα νέο κεφάλαιο αρχίζει για τη ζωή της: Marseille, η αρχαία πόλη με το λιμάνι, η έμνευση για τα μισά τραγούδια του δεύτερου δίσκου της Lhasa.
To 2002 επιστρέφει στο Montreal απο όπου ξεκίνησε, και μαζί με τον François Lalond (ντράμερ, ‘κρουστό’ και ηχολήπτη του πρώτου της δίσκου) και τον πιανίστα Jean Massicotte (και αυτός συνέβαλε στον πρώτο της δίσκο–μίξη ήχου) ετοίμασαν τον πολυαναμενόμενο δέυτερο δίσκο: The Living Road που παρουσιάζει τη ζωή σαν ένα δρόμο.
Το The Living Road γεφυρώνει τις αποστάσεις των χωρών (υπάρχουν τραγούδια στα Ισπανικά, Αγγλικά και Γαλλικά) και συνδέει τις μουσικές παραδόσεις του παρόντος και του παρελθόντος. Η ζεστή και ταξιδιάρικη φωνή της Lhasa αψηφεί τα σύνορα και τους περιορισμούς. Ένας δίσκος με μελωδίες που αντέχουν στο χρόνο, με στίχους-εμπειρίες, με ανάγλυφους ρυθμούς.
Κάθε τραγούδι κρύβει την πεποίθηση της Lhasa πως η ζωή είναι ένας δρόμος που αναπνέει, πως τίποτα δεν επαναλαμβάνεται και τίποτα δεν είναι συνηθισμένο. Με δικά της λόγια: “That’s what inspires each of the songs on the album. The mysterious force that doesn’t let us box ourselves in, that compels us to keep changing. The road is alive, we can’t freeze or stop it. And we know we can’t.”
Η Lhasa de Sela υπέκυψε στον καρκίνο του μαστού μετά από μάχη 21 μηνών. Πέθανε την περασμένη πρωτοχρονιά στο σπίτι της στο Montreal. Ήταν 37 χρονών.
Τα Μάιο έδωσε δυο τελευταίες συναυλίες στην Ισλανδία. Λόγω της επιδείνωσης της κατάστασής της αναγκάστηκε να ακυρώσει την παγκόσμια τουρ που είχε προγραμματιστεί για το Φθινόπωρο του 2009.
Στα σχέδιά της είχε ένα άλμπουμ με τραγούδια του Victor Jara και της Violeta Parra που δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει.
Το επίσημο ανακοινωθέν τελειώνει έτσι: Χιονίζει στο Μόντρεαλ επί 40 ώρες μετά την αναχώρησή της.
05/01/2010
εδώ θα βρείτε την προσωπική της ιστοσελίδα
υ.γ.2: Το πρώτο βίντεο είναι από το καταπλητικό ντοκιμαντέρ The Take (thetake.org) που περιγράφει τον αγώνα τον Αργεντίνων εργατών το 2001. Το τραγούδησε το 1985 η Μερσέντες Σόσα και μπορείτε να το ακούσετε εδώ!
υ.γ.3: Τα τραγούδια αφιερωμένα στην Υπατία αλλά και την ανώνυμη Ελένη :) με ένα μεγάλο ευχαριστώ!!!
