Aug 30, 2010

Lhasa De Sela

Κάποτε, μία πρώτη γνωριμία με έναν καλλιτέχνη δημιουργό, γίνεται αφορμή να ξετυλιχτεί μια μεγάλη αγάπη.. κάπως έτσι λειτούργησε η γνωριμία μου με την Lhasa De Sela. Αφορμή ένα εξαιρετικό παραμύθι που διάβασα στη φίλη Υπατία  που με έκανε να θέλω να ακούσω και τα τραγούδια της αλλά να μάθω και για την ζωή της και πώς αυτή λειτούργησε ώστε να διαμορφωθεί αυτό το ξεχωριστό κορίτσι που έφυγε νωρίς....


H Ιστορία της Lhasa αρχίζει στο Big Indian, ένα μικρό χωριουδάκι που φωλιάζει ανάμεσα στα βουνά Catskill (Νέα Υόρκη, Ηνωμένες Πολιτείες), παρόλο που δεν έμεινε εκεί για πολύ. Οι γονείς της απέρριψαν τη ρουτίνα και τη σταθερότητα, και προτίμησαν να ακολουθήσουν τη ζωή, όπου τους πάει. Για επτά χρόνια η οικογένεια διέσχιζε τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό με ένα τροποποιημένο σχολικό λεωφορείο...
Αυτά τα επτά χρόνια συνεχούς μετακίνησης αποτελούν την πρώτη μακρύχρονη εμπειρία της ‘ζωής στο δρόμο’ για τη Lhasa. Ο πατέρας της ήταν συγγραφέας και δάσκαλος αλλα δούλευε στις οικοδομές ή μαζεύοντας φρούτα όταν χρειαζόταν. Η μητέρα της ήταν φωτογράφος.




Η φαντασία της Lhasa σχηματίστηκε, πήρε μορφή απο αυτά τα πρώτα ταξίδια με τους γονείς και τις τρείς αδελφές της: ήρθε σε επαφή με βιβλία, παραμύθια, ραδιοφωνικό δράμα (απαγγελία ή μετάδοση θεατρικών έργων απο το ραδιόφωνο) και την εικόνα του τοπίου που μας υποδέχεται με τη άφιξή μας σε ένα χώρο, ή που μας μένει θολά στο μυαλό καθώς αποχωρούμε. Για να αντιληφθούμε πως ακριβώς λειτουργούν αυτές οι ‘κινούμενες’ εικόνες, μας βοηθά να ξέρουμε πως η πρώτη ‘κινηματογραφική οθόνη’ ήταν το παράθυρο του τρένου. Εκεί μηδενίστηκαν οι οπτικές αποστάσεις. Αυτός που παρατηρεί είναι ακίνητος ενώ οι εικόνες και τα χρώματα εναλλάσονται, μπλέκονται, μένουν στο μυαλό του καθενός με διαφορετικό τρόπο. Κίνηση και ακινησία λαμβάνουν χώρα ταυτόχρονα, πρόσμιξη χρωμάτων και αισθήσεων, το ‘κινούμενο παράθυρο’ ήταν ένα παράθυρο σε έναν καινούριο εγκεφαλικό χώρο.




Η Lhasa ένιωθε τυχερή για τις εμπειρίες που της πρόσφερε η ζωή της παρόλο που αυτή η ελευθερία της μετακίνησης περιλάμβανε ανασφάλεια και αβεβαιότητα, συναισθήματα που ως συνήθως λειτουργούν ανασταλτικά στην ψυχοσύνθεση των παιδιών. Οι μουσικές των παιδικών της χρόνων ανάμικτες, σαν τις εικόνες του μυαλού της: Αμερικάνικη και Μεξικάνικη μουσική που άκουγε ο πατέρας της, Λατινική Αραβική, Ευρωπαική και Ασιατική μουσική που άκουγε η μητέρα της.
Στα δεκατρία της χρόνια, η Lhasa εμφανίστηκε στη σκηνή ενός Ελληνικού café στο San Francisco τραγουδώντας μπαλάντες της Billie Holliday και Μεξικάνικες μελωδίες χωρίς συνοδεία (μέσα της δεκαετίας του 80). Εκεί, σ’εκείνη στη πρώτη σκηνή, ανακάλυψε τη δύναμη της φωνής της, την ικανότητα να επικοινωνεί μέσω αυτής, να εκφράζει πρωτόγνωρες σκέψεις και συναισθήματα.




Έξι χρόνια αργότερα, ο δρόμος την ‘έβγαλε’ νότια, στο Montreal. Εκεί η Lhasa γνώρισε τον κιθαρίστα και παραγωγό Yves Desrosiers. Έπαιζαν μαζί σε μπαράκια της πόλης για περίπου πέντε χρόνια. Μια συνεργασία που οδήγησε στη δημιουργία αυθεντικού υλικού, το οποίο μπορείτε να ακούσετε στον πρώτο δίσκο της Lhasa: La Llorona (προφέρεται λα γιορόνα). Η llorona (γυναίκα που θρηνεί) είναι πρόσωπο της μυθολογίας των Ατζέκων που μάγευε τους άντρες με σπαρακτικές μελωδίες. Το album αναβλύζει απο αρώματα του Μεξικού, τσιγγάνικα χρώματα, αισθησιασμό. Επίσης η ενορχήστρωση δεν περνάει απαρατήρητη.
Η πρώτη αντίδραση μετά την κυκλοφορία του La Llorona σημειώθηκε στο Quebec, όπου η Lhasa άρχισε να γεμίζει τα θέατρα και τελικά κέρδισε το βραβείο "Félix" για τους "Artiste québécois - musique de monde" το 1997. Μετά απο αυτό, ακολούθησε η κατάκτηση ολόκληρου του Καναδά. Η Lhasa έγινε πλατινένια πουλώντας περισσότερα απο 110,000 albums και της απονεμήθηκε ένα βραβείο Juno ως Best Global Artist, το 1998. Η μουσική της εξαπλώθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, ιδιαίτερα στη Γαλλία που έγινε τριπλά πλατινένια (“triple disc d’or”) με 300,000 αντίτυπα να εξαφανίζονται απο τα ράφια. Περιόδευε με τη μπάντα της στην Ευρώπη και τη Νότια Αμερική για αρκετά χρόνια, και ο κόσμος ζητούσε ζωντανές εμφανίσεις όλο και περισσότερο.




Λίγο πριν τον ερχομό του εικοστού-πρώτου αιώνα, η Lhasa διέκοψε τις περιοδείες της ούτως ώστε να αναλογιστεί την επόμενη της κίνηση. Αποφάσισε να ταξιδέψει στη Γαλλία και να δώσει σάρκα και οστά στο παιδικό της όνειρο, να εμφανίστεί στο τσίρκο μαζί με τις τρείς αδελφές της. Συναντήθηκαν στην Bourgogne και ετοίμασαν μαζί ένα show για το καλοκαίρι του 1999. Η αντίθεση ανάμεσα στη ζωή ενός περιοδεύων μουσικού που δεν έχει το χρόνο να συνδεθεί με μέρη και πρόσωπα, και τη ζωή του τσίρκου που ναι μεν περιλαμβάνει μετακινήσεις αλλά με την οικογένειά της και τα αγαπημένα της πρόσωπα της έδωσε τα εφόδια να ‘γεμίσει’ τον εσωτερικό της κόσμο, και να συνεχίσει. Με τη λήξη της περιοδείας του τσίρκου, ένα νέο κεφάλαιο αρχίζει για τη ζωή της: Marseille, η αρχαία πόλη με το λιμάνι, η έμνευση για τα μισά τραγούδια του δεύτερου δίσκου της Lhasa.




To 2002 επιστρέφει στο Montreal απο όπου ξεκίνησε, και μαζί με τον François Lalond (ντράμερ, ‘κρουστό’ και ηχολήπτη του πρώτου της δίσκου) και τον πιανίστα Jean Massicotte (και αυτός συνέβαλε στον πρώτο της δίσκο–μίξη ήχου) ετοίμασαν τον πολυαναμενόμενο δέυτερο δίσκο: The Living Road που παρουσιάζει τη ζωή σαν ένα δρόμο.




Το The Living Road γεφυρώνει τις αποστάσεις των χωρών (υπάρχουν τραγούδια στα Ισπανικά, Αγγλικά και Γαλλικά) και συνδέει τις μουσικές παραδόσεις του παρόντος και του παρελθόντος. Η ζεστή και ταξιδιάρικη φωνή της Lhasa αψηφεί τα σύνορα και τους περιορισμούς. Ένας δίσκος με μελωδίες που αντέχουν στο χρόνο, με στίχους-εμπειρίες, με ανάγλυφους ρυθμούς.
Κάθε τραγούδι κρύβει την πεποίθηση της Lhasa πως η ζωή είναι ένας δρόμος που αναπνέει, πως τίποτα δεν επαναλαμβάνεται και τίποτα δεν είναι συνηθισμένο. Με δικά της λόγια: “That’s what inspires each of the songs on the album. The mysterious force that doesn’t let us box ourselves in, that compels us to keep changing. The road is alive, we can’t freeze or stop it. And we know we can’t.”




Η Lhasa de Sela υπέκυψε στον καρκίνο του μαστού μετά από μάχη 21 μηνών. Πέθανε την περασμένη πρωτοχρονιά στο σπίτι της στο Montreal. Ήταν 37 χρονών.
Τα Μάιο έδωσε δυο τελευταίες συναυλίες στην Ισλανδία. Λόγω της επιδείνωσης της κατάστασής της αναγκάστηκε να ακυρώσει την παγκόσμια τουρ που είχε προγραμματιστεί για το Φθινόπωρο του 2009.
Στα σχέδιά της είχε ένα άλμπουμ με τραγούδια του Victor Jara και της Violeta Parra που δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει. 
Το επίσημο ανακοινωθέν τελειώνει έτσι: Χιονίζει στο Μόντρεαλ επί 40 ώρες μετά την αναχώρησή της.
05/01/2010


υ.γ.1: Από την βιογραφία της δεν ήθελα να παραλείψω τίποτε και την βρήκα εδώ 
εδώ θα βρείτε την προσωπική της ιστοσελίδα


υ.γ.2: Το πρώτο βίντεο είναι από το καταπλητικό ντοκιμαντέρ The Take (thetake.org) που περιγράφει τον αγώνα τον Αργεντίνων εργατών το 2001. Το τραγούδησε το 1985 η Μερσέντες Σόσα και μπορείτε να το ακούσετε εδώ! 


υ.γ.3: Τα τραγούδια αφιερωμένα στην Υπατία αλλά και την ανώνυμη Ελένη :)  με ένα μεγάλο ευχαριστώ!!!



23 comments:

logia said...

ομολογώ οτι πιάστηκα αδιάβαστη!!!!

καταπληκτική ανάρτηση
σαν να διαβάζω βιβλίο!
τι ζωή
τι καλλλιτέχνης εναλλακτική

Υπατία η Αλεξανδρινή said...

Όταν η αναμονή αποζημιώνεται με μια τέτοια ανάρτηση, τα λόγια είναι περιττά!
Απομένει εκ μέρους μου ένα τριπλό ευχαριστώ!!!
Πρώτα για την αρτιότητα και την ευαισθησία της ανάρτησης για μια καλλιτέχνιδα που το έργο και η ζωή της με αγγίζει βαθιά. Έπειτα για την αφιέρωση. Τον τρίτο λόγο προτιμώ να τον παραλείψω...

Margo said...

@logia..

Νέλλη και εγώ δεν την γνώριζα το διαδίχτυο τελικά έχει πολλά καλά και ακόμη περισσότερο η μπλοκογειτονιά μας:)

Τη λάτρεψα από την αφήγησή της και μόνο (στο blοg της Υπατίας) δυστυχώς δεν πρόλαβε να κάνει περισσότερα..
Σε φιλώ!

Margo said...

@Υπατία η Αλεξανδρινή..

Υπατία μου ήταν τόσο ενδιαφέρουσα προσωπικότητα που δε θα μπορούσα να κάνω τίποτε λιγότερο.
Θα ήθελα να την ακούσουν περισσότεροι όμως δεν μπορούσα να περιμένω να μπει ο Σεπτέμβρης για να είναι όλοι εδώ. Θα την “θυμάμαι” συχνά όμως στο Margo.. :)

Η αφιέρωση σου ανήκει δικαιωματικά.. με αφήνεις με ερωτηματικό για τον τρίτο λόγο;)

Καλό μεσημέρι Υπατία μου

Anonymous said...

Πραγματικά πολύ όμορφη παρουσίαση και η επιλογή των τραγουδιών εξαιρετικά εύστοχη!

Η "ανώνυμη Ελένη" ευχαριστεί πολύ και κυρίως χαίρεται που έστω και εμμέσως αποτέλεσε την αφορμή για τη γνωριμία σου αυτή με τη Lhasa, μια και έτσι βγαίνουν αληθινά και τα λόγια της martiniana...

Niña, cuando yo muera
no llores sobre mi tumba.
No me llores, no,
porque si lloras yo peno.
En cambio si tu me cantas,
yo siempre vivo y nunca muero.


Υ.γ. Για τους γαλλομαθείς, υπάρχει και η εξαιρετική -ανεπίσημη αλλά με πολύ μεράκι φτιαγμένη- ιστοσελίδα για τη Lhasa: sendereando

{.πavλος.} said...

apla yperoxh mousikh...se eyxaristw poly gia thn toso omorfh parousiash...8a prospa8isw na gnwrisw kalitera thn mousikh ths...efyge omws poly nea... :(
h mousikh ths 8a yparxei omws sthn kardia pollwn an8rwpwn...

filia polla margo mou.

Margo said...

@Ελένη..

Όχι πια ανώνυμη:)

Ευχαριστώ και πάλι θερμά, η Lhasa θαρρείς και γέμισε μια γωνιά της καρδιάς μου για πάντα..
Δυστυχώς δεν ξέρω Ισπανικά για να καταλάβω τα λόγια της martiniana αλλά θα ψάξω με κάποιο μεταφραστή.

Να σαι καλά Ελένη!

Margo said...

@{.πavλος.}..

Παύλο μου να σε καλωσορίσω και επίσημα;)

Όποτε νιώθεις την ανάγκη να μοιραστείς μουσικές εδώ είμαστε.

Για τη Lhasa προσπάθησα να βρω αρκετά αλλά θα ήθελα να μάθω και άλλα. Θα ψάξω και για τους δίσκους της. Με έχει συγκινήσει η μουσική της και η φωνή της. Φυσικά θα υπάρχει στις καρδιές των ανθρώπων μέσα από τις μουσικές της καρδιάς της.

Φιλιά πολλά!

Ελένη said...

Μου άρεσε πολύ αυτό το "γέμισε μια γωνιά της καρδιάς μου για πάντα"... :-)

Μια και οι αυτόματες μεταφράσεις δε μου γεμίζουν το μάτι, here it is...

Niña, cuando yo muera
Κορίτσι, όταν πεθάνω
no llores sobre mi tumba.
μην κλάψεις πάνω απ' τον τάφο μου.
No me llores, no,
Μη με κλάψεις, όχι,
porque si lloras yo peno.
γιατί, όταν κλαις, στενοχωριέμαι.
En cambio si tu me cantas,
Αντίθετα, αν μου τραγουδήσεις,
yo siempre vivo y nunca muero.
ζω για πάντα και ποτέ δεν πεθαίνω.

Margo said...

Υπέροχο!!!

Νομίζω θα μάθω Ισπανικά:)

Ευχαριστώ πολύ πολύ!!!

Καλό σου βράδυ Ελένη:)

Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ said...

καλημέρα Μάργκο!
τα ισπανικά μεγαλος έρωτας!!!!

όλο προσπαθω.........

ωραιο το κείμενο αφιέρωση
ποσους αξιολογους καλλιτεχνες ακόμα αγνοουμε?

να έχεις μιαν πολύ όμορφη μερα ευχομαι

k said...

Αν και είχα ακούσει ένα δύο κομμάτια της ομολογώ πως δεν τη γνώριζα! Μπορώ να μην την ερωτευτώ τη ζωή της; Το κινούμενο παράθυρο, το τσίρκο... Ευχαριστώ Margo μου! Καλημέρα και από εδώ!

Άστρια said...

Όπως σου είχα πει θα περνούσα από δω να διαβάσω για την Lhasa De Sela, μου είχες κεντρίσει το ενδιαφέρον:)

Καταπληκτική ανάρτηση Margo μου, τα διάβασα, τα άκουσα όλα, επισκέφτηκα και το link της Υπατίας (εξαιρετική επίσης η ανάρτησή της)!

Δεν την ήξερα, ιδιαίτερα μου άρεσε το "rising" και το official βίντεό του, με αυτή την έλειψη βαρύτητας των σχεδίων του, τόσο ταιριαστό στην χροιά της φωνής της που απογειώνει... Το πρωτάκουσα στην ιστοσελίδα σου και με είχε αγγίξει.

Μια τόσο γεμμάτη ζωή στην ηλικία της.. καμιά φορά διαλέγει η μοίρα να κόψει ένα λουλούδι την ώρα που έχει την πιο όμορφη μορφή του σε σχήμα, χρώμα και άρωμα, χωρίς να την απασχολήσει πόσο θα μπορούσε ακόμα να ζήσει..

Margo said...

@Η ΠΕΤΑΛΟΥΔΑ..

Πεταλούδα μου και εμένα μου αρέσουν πολύ τα Ισπανικά αλλά δεν προσπαθώ καθόλου:) Όταν μεγαλώσουν τα μικρά λίγο ακόμη μπορεί..

Πραγματικά είναι πολλοί οι καλλιτέχνες που δεν ξέρουμε και γι αυτό ξεκίνησα αυτό το ιστολόγιο ψάχνοντας να βρίσκω.

Καλημέρα αν και καθυστερημένη:)

Margo said...

@kaya..

Ζωή σαν παραμύθι Kaya μου ακόμη και το τέλος της μέρος της παραμυθένιας ζωή της. Υπέροχη φωνή δημιουργός.. κόλλησα λέμε:)

Καλή σου μέρα!!!

Margo said...

@Άστρια..

Πράγματι το rising είναι από τα καλύτερά της και το βίντεο εκπληκτικό!
Δεν ξέρω αν γνώριζες την Υπατία νομίζω θα σου αρέσει η δουλειά που κάνει στο blog της.

Για το θάνατο είμαστε το μόνο είδος που τον φοβάται που μας πονάει τόσο. Ίσως γιατί δενόμαστε και νιώθουμε πιο έντονα την απώλεια από κάθε άλλο είδος.

Καλή σου μέρα Αστεράκι μου:)

Διάττων said...

Μ' αρέσει να λέω την αλήθεια κι έχω παραγματικά την ανάγκη να καταθέσω τα παρακάτω λόγια.

Αυτήν την τραγουδίστρια (που δεν ήταν μόνο τραγουδίστρια αλλά κάτι πολύ παραπάνω) τη λάτρευα. Απ' τον καιρό που έχω μάθει το Θάνατό της δε μπορώ να συνέλθω! Έχω κάνει τόσα αφιερώματα στις ιστοσελίδες μου αλλά σ' αυτήν δεν μπορώ να της κάνω. Κάθε φορά που ξεκινώ να γράψω κάτι, τα μάτια μου πλημμυρίζουν δάκρυα! Δε θα την ξεχάσω ποτέ. Δεν ξεχνιέται με τίποτα αυτή η εξαίσια φωνή. Αλλά έτσι ήταν γενικά (κι είναι ακόμα και πάντα θα είναι) η Lhasa! Αξέχαστη και Μοναδική!

Margo said...

@Diatton..

Καταρχήν να σ' ευχαριστήσω γι αυτή σου την κατάθεση.. με συγκίνησες.. βεβαιώνεις την πεποίθησή μου ότι οι άνθρωποι μπορούμε ακόμη να νιώθουμε! και η μουσική είναι ένας τρόπος να ξεδιπλώνει τα συναισθήματα αβίαστα.

Η Lhasa κέρδισε και εμένα... από την γνωριμία μου μαζί της και μετά, την ακούω συνέχεια, δεν μπορώ να πάω παρακάτω. Θα πρέπει να πάω αλλά, ένα μεγάλο κομμάτι της καρδιάς μου αιχμαλωτίστηκε σε αυτή την ανάρτηση. Ίσως αυτό είναι που σε κερδίζει στη Lhasa. Δεν είναι μόνο μία θεσπέσια φωνή, είναι.. ήταν μία θεσπέσια ψυχή μαγνήτης.

Σ΄ευχαριστώ και πάλι και.. θα σου έλεγα να προσπαθήσεις να κάνεις αυτή την αφιέρωση στη Lhasa:)
Να έχεις μια υπέροχη ημέρα!

Διάττων said...

Κι εγώ διαπίστωσα ότι υπάρχει ακόμα συναίσθημα όταν είδα την ανάρτηση αυτή. Όσο για το αφιέρωμα που λες, είναι πολύ δύσκολο να το κάνω. Δεν μπορώ να βρω τις κατάλληλες λέξεις (και της πρέπουν οι κατάλληλες λέξεις). Ή κι αν ακόμα τις βρίσκω, όλο και κάποιο δάκρυ κυλάει στο τέλος και τις κάνει να γλυστρούν και να μην τοποθετούνται σωστά...

Ελένη said...

"Την επόμενη φορά που κάποιος θα φέρει έναν άγγελο, να ειδοποιήσει προηγουμένως, γιατί δεν είμαστε προετοιμασμένοι στην καθημερινότητά μας να υποδεχόμαστε τέτοιας έντασης ομορφιά."

Ελεύθερη μετάφραση από την περιγραφή ενός ισπανού που είχε παρακολουθήσει κάποτε μια συναυλία της...

Υ.γ. Margo, take a look at your g-mail ;)

Ελένη said...

Εκ παραδρομής το "g" mail... οtenet έστω! :))

misirlouka said...

πρεπει να σου πω οτι ειναι απο τις πιο αγαπημενες μου τραγουδιστριες...λεω ειναι γιατι για μενα ακομα ζει...μολις προχθες (απο σενα)εμαθα οτι πεθανε....εχω παθει σοκ...περιμενα το επομενο της cd ..
:(

Margo said...

@misirlou καλημέρα!
Καταλαβαίνω.. μιλάμε πραγματικά για έναν άγγελο όπως είπε παραπάνω η Ελένη.. κάποιοι άνθρωποι αφήνουν δυσβάσταχτο κενό..